Nederlands geld - Europese Euro
Door de invoering van de euro zijn veel benamingen van bankbiljetten en vooral van munten verloren gegaan. Als de 21e eeuwse jongeren lezen of horen spreken over de benamingen van oude muntstukken, dan zal dat vreemd klinken in hun oren. Ze
zullen ze een woordenboek moeten raadplegen. Verdwenen zijn de muntbenamingen: halfje, vierduitstuk, stuiver, dubbeltje, kwartje, halve gulden, gulden, daalder, rijksdaalder, gouden vijfje, gouden tientje. Herdrukken van negentiende en twintigste-eeuwse boeken dienen dan voorzien te worden van een uitleg. Mogelijk ontstaan er in de toekomst nieuwe muntbenamingen. De namen stuiver en dubbeltje zullen wel overleven.
Tijdens de bezetting werden de vooroorlogse munten ingenomen en vervangen door waardeloze zinken munten. Na de bevrijding kon men een tijdlang betalen met drie soorten munten, vooroorlogs, oorlogs en na-oorlogs geld. Nadat er voldoende munten waren verdwenen er een paar vreemdsoortige munten.
Duit in het zakje en de meter
Wie kent nog de munten: 1/2 cent, 2 1/2 en de stuiver ? Deze oude munten zijn waarschijnlijk alleen nog bekend bij de muntverzamelaars. Het bronzen kleine halfje waarmee veel prijzen bij de kruidenier werden afgerond. De nikkelen en de zinken vierkante stuiver. Het bronzen en zinken twee en een halve centstuk. De grote bronzen munt stond bekend als plak ,lap en vooral als vierduitstuk . Die laatste benaming stamt uit het begin van de negentiende-eeuw na de invoering van het Nederlandse decimale stelsel. De stuiver van voor 1800 was onderverdeeld in 8 duiten of 4 oortjes. Het muntje van een halve stuiver was dus 4 duiten waard en werd daarom een vierduitstuk genoemd. Na de invoering van het decimale geldstelsel ging de naam over op het twee en halve cent stuk. Tijdens de bezetting kwam er nog tijdelijk een zinken uitvoering van. De laatste geslagen uitvoering is tamelijk zeldzaam en heeft een hoge verzamelwaarde.
De vooroorlogse 2 1/2 cent werd tijdens de crisisjaren gebruikt als kerkegeld voor kinderen. Zo konden ze ook een (vier) duit in het kerkezakje doen. Belangrijk was de plak als gasmunt op afbetaling. In woningen stonden vroeger munt-gasmeters. Een gasmuntje kostte in 1933 negen cent en was goed voor 1 kubieke meter. Het vierduitstuk was even groot als een gasmuntje. Om in de meter te kunnen moest het eerst voorzien worden van een uitsparing. (zaagsnede). Deze pofmunt gaf tijdelijk uitstel van betaling, als de meteropnemer kwam, moesten deze nep gasmunten worden afgerekend.
Zes en een kwart
Tijdens de bezetting was de Oostenrijker Seys-Inquart de hoogste nazi zetbaas in Nederland. De man liep mank en kreeg al spoedig vele scheldnamen, zoals Seyss Hinkepink, Leyss Hinkwat, Judas Mankabenus en Zes en een kwart.
Met vooroorlogse munten kon men een standbeeldje maken van de beruchte Seys-Inquart. Men nam een cent. Daarop soldeerde men de punt van een vierkante stuiver. Aan de bovenste punt, kwam een gehalveerde halve cent. Het resultaat was waard ZES EN EEN KWART, een van de vele scheldnamen van de nazi zetbaas in Nederland. De spotnaam was niet alleen gebaseerd op zijn verbasterde naam, maar ook op zijn manke been. . Het beeldje was te gebruiken als sigarettendover. Meer praktisch was het als pijpenstopper, bij gebruik van de slechte eigen tabakteelt. Gedurende het aanstampen kreeg Seyss het heet onder de voeten - uiteindelijk in mei 1945 met goed gevolg.
____________________________
SIX AND A QUATER
Dutch currencies Dutch money was not only used for payment. Dutch coins were also used in the gasometers and during the 'German military occupation of Holland' as a protest of resistance.
Dutch money - European euro
By the introduction of the euro many denominations of bank notes have especially lost and of currencies gone. Later on, the young people have forgotten the names of old coins. Then that will sound straigely in their ears. Them have to use a dictionary. The currency denominations have disappeared: halfje, vierduitstuk, stuiver, dubbeltje, kwartje, halve gulden, gulden, daalder, rijksdaalder, gouden vijfje & gouden tientje.
Reprint of nineteenth and twenteenth century serve books then provide to become with a explation. Possibly they comes there in the future new currency denominations. The names will survive stuiver & dubbeltje however.
During the German occupation the prewar currencies were taken and replaced by wothlerss currencies zinc. After the liberation (May 1945) one could pay time-long with three types of coins, prewar-, war- and postwar coins. After sufficiently currencies had disapperared a couple curiosity coins.
Coin in the pocket and the meter.
Who knows still the curries: 1/2 cent, 2 1/2 cent and the square stuiver? These old currencies. Those old currencies have been probably still confessed only at the currency forages. Bronze small halfje (1/2 cent) with wich many prices were wound up at the grocer. The nickel and the zinc square stuiver. Bronze and zinc 'two and a half cent' coin.
The large bronze prewar 2 1/2 cent stood confessed as plak and espcially as vierduitstuk. The last denomination descends from the beginning of nineteenth century, after the setting-up of the Dutch decimal system. The stuiver of for 1800 had been subdivided 16 pennies or 8 duit or 4 oortjes. For this reason the coin of a half stuiver were worth 4 duit and therefore was the coin called vierduitstuk (4 duit coin) After the setting-up of the nineteenth century decimal money system, the name proceeded on the 2 1/2 cent coin. During the German occupation a zinc implemention is fairly rare and the make of 1942 has a high value by collectors.
The prewar 2 1/2 cent were used during the crises years as chuch money for childeren. Thus they could could do also four duit in the collection bag of the church.
________________________________________________________________________________
Seyss-Inquart:
http://nl.youtube.com/watch?v=wlhM3yGaOgo
_______________________________________________
F.J.J. de Gooijer
Gooi&Erfgooiers
gooijer.nl.
GESCHIEDENIS VAN HET GOOI, GOOIERS EN ERFGOOIERS
http://gooijer.nl.jouwpagina.nl/
http://gooiland.vijftigplusser.nl/
